Skuteczna obserwacja terenu przy szczątkowym oświetleniu nie jest możliwa bez noktowizora. Jak działa noktowizor? Jakie funkcje mogą mieć urządzenia tego typu? Czym różni się noktowizor cyfrowy od analogowego? 

Czym jest noktowizor?

Noktowizor to urządzenie umożliwiające obserwację terenu w sytuacji ograniczonego lub kompletnego braku światła. Technologię noktowizyjną znajdziemy między innymi w monokularach, lornetkach, lunetach i celownikach. Urządzenia te mają zróżnicowany zasięg (do 450 m w pełnej ciemności) i mogą posiadać dodatkowe funkcje, takie jak możliwość zapisu zdjęć i wideo, komunikacja przez Wi-Fi, USB, aplikację mobilną czy Bluetooth, powiększenie optyczne i cyfrowe. Zaawansowane modele mogą także posiadać moduł GPS, kompas czy żyroskop. 

Na czym polega noktowizja?

Aby widzieć, jak działa noktowizor, musimy wiedzieć, że urządzenie to potrzebuje choćby niewielkiej ilości światła, np. księżyca lub uzyskanego przy pomocy oświetlacza podczerwieni. Dopiero gdy na obiekty pada światło, noktowizor może poprawnie działać – w całkowitej ciemności i bez emitera podczerwieni niczego nie zobaczymy. Noktowizja działa w zakresie temperatur od –20°C do +55°C.

W jaki sposób noktowizor umożliwia widzenie w trudnych warunkach? W przypadku noktowizorów analogowych wspomniane światło, odbite od obiektu, trafia do układu optycznego. Tu soczewka zbiera światło i skupia na tubie wzmacniającej (fotokatodzie). Jej zadaniem jest przetworzenie fotonów dzięki napięciu na elektrony i z powrotem (dochodzi do tzw. wybicia elektronów, a następnie fotonów) na płytkę fosforową (luminofor), tak aby wzmocnić obraz, który użytkownik obserwuje przez okular. Gdy natomiast mówimy o noktowizorze cyfrowym, to w jego przypadku soczewka skupia światło na matrycy, która przesyła sygnał do procesora obrazu, a ten dalej do wyświetlacza. Obraz w noktowizorze może być prezentowany w odcieniach zieleni, gdyż w toku pracy nad technologią odkryto, iż zieleń daje ludzkiemu oku największe możliwości rozróżniania szczegółów, jak również nie męczy oka, tzn. wzrok dużo szybciej przyzwyczaja się na nowo do ciemności po skończeniu patrzenia w zielone światło noktowizora. Mimo tego producenci rzadziej decydują się na zastosowanie zielonego światła w swoich produktach, częściej natomiast spotkamy noktowizory z obrazem czarno-białym. Z tego względu warto dokładnie sprawdzić, jaki obraz oferuje dany produkt. 

Jeśli urządzenie posiada iluminator podczerwieni, to za doświetlanie obiektów odpowiadają diody 940nm lub 850nm, w zależności od wybranego modelu noktowizora. W przypadku tych drugich warto pamiętać, iż się żarzą, co sprawia, że mogą być dostrzeżone. Rodzaj zastosowanych diod ma również wpływ na zasięg noktowizora, tj. diody 850nm zapewniają większy zasięg. 

Gdzie stosuje się noktowizory?

Podobnie jak w wypadku wielu innych akcesoriów do pracy w terenie, tak i w przypadku noktowizorów po raz pierwszy wykorzystało je wojsko. Noktowizory znalazły zastosowanie już podczas II wojny światowej. Obecnie urządzenia wykorzystujące noktowizję nadal są w użyciu armii, jak również wszelkiego rodzaju służb – policji, straży granicznej czy służb ratowniczych. To jednak nie wszystko – noktowizory są używane także w nauce, górnictwie, ochronie mienia i osób oraz oczywiście w myślistwie. Wraz z rozwojem i upowszechnieniem technologii stała się ona dostępna dla prywatnego użytkownika, który nie musi mieć żadnych pozwoleń na posługiwanie się noktowizorem. 

Noktowizja a termowizja

Gdy już wiemy, jak działa noktowizor, to warto również zrozumieć różnicę pomiędzy tym urządzeniem a termowizją. Jak już wspomnieliśmy, noktowizor wzmacnia światło odbite od obiektów, natomiast termowizja reaguje na temperaturę obiektów, tj. analizuje energię cieplną do tworzenia obrazów.