Skuteczność działań w terenie zależy od wielu czynników. Jednym z nich są możliwości urządzeń optycznych, które pozwalają na obserwację otoczenia. Sytuacja komplikuje się, gdy zapada zmierzch – wówczas trudno wyobrazić sobie poruszanie się np. w lesie bez iluminatorów podczerwieni, które wspierają noktowizor. Czym są iluminatory i dlaczego są tak istotne?
Czym są iluminatory podczerwieni?
Iluminatory, zwane także oświetlaczami lub emiterami, to urządzenia emitujące światło w zakresie podczerwieni, będące niewidoczne dla ludzkiego oka. Obecnie produkowane iluminatory wykorzystują dwa rodzaje technologii – diody zwykłe oraz diody laserowe. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, iż laser tworzy bardziej skupioną wiązkę podczerwieni i jednocześnie pozwala na zwiększenie zasięgu oświetlania. Diody zwykłe natomiast, jako starsza technologia, są wykorzystywane w urządzeniach, które nie wymagają dużego zasięgu.
Podczerwień, czyli IR
Czym jest wspomniana podczerwień (określana jako IR, czyli infrared), którą generują iluminatory? Inaczej mówiąc, to promieniowanie elektromagnetyczne, którego długości fali waha się między światłem widzialnym a falami radiowymi, czyli od 780 nanometrów do 1 milimetra. IR stosowana w iluminatorach nie jest widzialna dla ludzkiego oka.
Gdzie znajdziemy iluminatory podczerwieni?
Obecność oświetlaczy nieodłącznie wiąże się ze technologią noktowizyjną. Każdy noktowizor potrzebuje szczątkowego światła, aby je wzmocnić i stworzyć użytkownikowi obraz otoczenia. W kompletnej ciemności noktowizja nie miałaby żadnego zastosowania, gdyby nie obecność iluminatorów, które znajdziemy w celownikach, lornetkach, monokularach czy nakładkach. Emitery można również nabyć jako osobne urządzenia, które kształtem przypominają latarkę. Obecne są także w fotopułapkach, co umożliwia na wykonywanie zdjęć lub nagrywania wideo w całkowitej ciemności.
Zadaniem iluminatora jest oświetlanie obiektów w terenie za pomocą promieniowania podczerwonego, które noktowizor, działający w temperaturze od –20°C do +55°C, wychwyci i wzmocni. Ostateczny zasięg doświetlenia (wahający się od kilkudziesięciu do kilkuset metrów) podczerwienią zależy od wybranej technologii, ale również liczby użytych diod czy sterownika urządzenia, który może dopasowywać siłę oświetlenia automatycznie do panujących warunków. Parametrem tym może również zarządzać użytkownik.
Od czego zależy zasięg iluminatora?
Zasięg urządzeń wspomnianych wyżej może się znacznie różnić. Przykładem może być fotopułapka SF5.8CG GPS, której zasięg deklarowany przez producenta wynosi do 20 metrów – urządzenie to służy do obserwacji bardzo konkretnego wycinka terenu bez udziału użytkownika. Wspomniany zasięg producenci osiągają, stosując diody odpowiedniej jakości. Identyczny zasięg może być więc efektem 4 silniejszych diod 940nm (obecnych w modelu fotopułapki BG636-48M) lub słabszych 59 sztuk 940nm, które znajdziemy w modelu SF4.0P-CG.
W wypadku celowników noktowizyjnych, takich jak HIKVISION Alpex A50T, wykorzystujących diody 940nm, producent deklaruje zasięg 600 metrów. Możemy jednak zwiększyć lub zmniejszyć ten zasięg, dobierając inny iluminator – ten dostępny w zestawie ma formę latarki, łatwej do zdemontowania. Ostateczna decyzja należy więc do użytkownika i jego preferencji.
To samo dotyczy np. nasadek noktowizyjnych, które choć mają wbudowany iluminator, to możemy je doposażyć dodatkowym oświetlaczem i zwiększyć zasięg urządzenia – możemy tu skorzystać np. z wbudowanej szyny montażowej. Natomiast w wypadku lornetki noktowizyjnej NV-900, która ma zasięg do 400 metrów, także możemy skorzystać osobnego oświetlacza, ale to urządzenie nie posiada dodatkowej możliwości montażu.
Sięgając po iluminator, jako osobne akcesorium lub jako dodatkowy emiter, możemy liczyć na jeszcze większy maksymalny zasięg, np. producenci modelu X-Hog PRO stosujący wymienne diody 850nm i 940nm deklarują, iż ich urządzenie doświetla otoczenie do 1000 m.
Jak należy rozumieć deklaracja producenta? Maksymalny zasięg doświetlania możemy osiągnąć w specyficznych warunkach – przede wszystkim dotyczy on bardzo wąskiej wiązki doświetlania, która nie pozwala na skuteczne doświetlanie szerszej połaci terenu.
Rodzaje iluminatorów
Choć samo promieniowanie podczerwone jest niewidoczne dla ludzkiego (i zwierzęcego) oka, to wybór emitera IR ma znaczenie. Należy zwrócić uwagę, czy kupujemy urządzenie emitujące podczerwień o długości fali 940nm czy 850nm. Na czym polega różnica między nimi?
Diody 940nm w swoim założeniu dają nieco krótszy zasięg, co wynika z ich niemal dwukrotnie krótszej wiązki. Mają jednak istotną zaletę. Nie żarzą się w trakcie pracy, co sprawia, że człowiek czy zwierzę nie jest w stanie ich dostrzec. Ma to znaczenie np. w wypadku fotopułapek czy celowników, kiedy nie chcemy zdradzić swojej pozycji lub umiejscowienia sprzętu. Diody 850nm natomiast oświetlają otoczenie na większym dystansie, co podbija zasięg noktowizora. Należy jednak pamiętać, że diody wykorzystujące tę długość fali żarzą się, co sprawia, że mogą być dostrzeżone – jest to jednak możliwe z bliskiej odległości, tzn. gdy obiekt znajduje się kilkanaście metrów od źródła podczerwieni.
